Home Tin TứcTin Hoa Kỳ Hawaii, con đường trở thành tiểu bang thứ 50 của Hoa Kỳ

Hawaii, con đường trở thành tiểu bang thứ 50 của Hoa Kỳ

Đăng bởi Editor Mo Nam Cali
0 những bình luận

Ngày 21 Tháng Tám 1959, Tổng thống Dwight D. Eisehnhower ký tuyên bố (Proclamation) công nhận Hawaii, từ một lãnh thổ tự trị thuộc Hoa Kỳ (U.S. territory), chính thức trở thành tiểu bang thứ 50 của Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ.

Trong cùng một năm, Hawaii nối bước Alaska, trở thành hai “ngôi sao” cuối cùng trên lá cờ Mỹ.

Hawaii nối bước Alaska, trở thành hai “ngôi sao” cuối cùng trên lá cờ Mỹ. (minh họa: Unsplash)

Lịch sử lập quốc của Hoa Kỳ có một chút đặc biệt trong việc hình thành lãnh thổ quốc gia. Đó là từ 13 cựu thuộc địa của Anh quốc lúc bắt đầu thành lập, lãnh thổ Hoa Kỳ từng bước mở rộng khi các khu vực tự trị được khai khẩn, hoặc thông qua các cuộc chiến với các quốc gia khác mà giành được quyền cai trị, rồi dần dần tiến đến thiết lập mối quan hệ (incorporated) với chính quyền liên bang.

Sau đó, tiến xa hơn, các khu vực này lại từng bước trở thành các tiểu bang, ví dụ như Khu tự trị Tây Bắc (Northwestern Territory) đã trở thành các tiểu bang Ohio, Indiana, Illinois, Michigan, Wisconsin, và một phần của bang Minnesota ngày nay; hay Khu tự trị Dakota (Dakota Territory) chính là hai tiểu bang South Dakota và North Dakota và phần lớn của các tiểu bang Wyoming và Montana ngày nay.

Cũng có những phần lãnh thổ là do Hoa Kỳ dùng tiền để mua, ví dụ như Louisiana đã được mua lại từ nước Pháp vào năm 1803. Ngày nay, vùng lãnh thổ này không chỉ có bang Louisiana mà còn bao gồm một phần diện tích của 15 tiểu bang lớn nhỏ khác.

Đó là cách mở rộng lãnh thổ Hoa Kỳ tại Bắc Mỹ, còn đối với các lãnh thổ nằm ở các châu lục khác, tình hình có nhiều khác biệt. Trái với suy nghĩ của nhiều người, không phải lúc nào Hoa Kỳ cũng hăng hái thu nhận các lãnh thổ mới.

Khi các nước châu Âu đã đi đến gần hết giai đoạn mở mang bờ cõi bằng cách thuộc địa hóa các châu lục khác thì Hoa Kỳ mới bắt đầu công cuộc này. Tuy nhiên, đối với việc sáp nhập các lãnh thổ cách quá xa lục địa Bắc Mỹ thì chính người dân Hoa Kỳ có lúc cũng tỏ vẻ không mấy mặn mà cho lắm.

Hanalai Bay ở Hawaii. (minh họa: Unplash)

Vậy thì lý do nào lại khiến Hawaii có thể trở thành bang thứ 50 của Mỹ?

Có thể nói, cũng chính là do chiến tranh Mỹ – Tây Ban Nha năm 1898 mới khiến cho quần đảo có tên gọi Hawaii có được một sức ảnh hưởng khá quan trọng đối với Mỹ. Vị trí chiến lược về mặt quân sự của Pearl Harbor (Trân Châu Cảng) đã khiến Hawaii đã trở thành lãnh thổ tự trị của Mỹ trong năm 1898. Nhưng phải thêm hơn 40 năm nữa, đến sau Thế chiến thứ Hai thì Hawaii mới có đủ sức gắn kết với nước Mỹ để trở thành tiểu bang thứ 50.

Hawaii vốn là một quần thể các hòn đảo núi lửa, và cho đến tận ngày nay, vẫn còn các miệng núi lửa đang hoạt động. Người Mỹ trước tiên phát hiện vùng đất này rất phù hợp với việc trồng gỗ đàn hương, là một sản phẩm bán rất chạy ở Trung Hoa. Đến giữa thế kỷ 19, các đồn điền trồng mía được người Mỹ ồ ạt khai khẩn và con số người Mỹ cư ngụ tại đây cũng tăng theo.

Đảo Kauai thuộc quần đảo Hawaii. (minh họa)

Vì vậy, chính quyền Mỹ cũng bắt đầu phải để mắt đến công dân và tài sản của họ ở Hawaii nhiều hơn. Năm 1840, Mỹ giúp thành lập một chế độ quân chủ lập hiến (constitutional monarchy), nhưng cũng đồng thời xóa bỏ rất nhiều quyền lực của hoàng gia Hawaii. Liên tục trong bốn thập niên tiếp theo, Hawaii và Mỹ đã ký kết nhiều hiệp định thương mại và chính trị.

Vào năm 1887, Hawaii sửa đổi Hiến pháp, cho phép Hoa Kỳ xây dựng căn cứ hải quân tại Trân Châu Cảng. Việc xuất khẩu đường từ Hawaii vào Mỹ cũng theo đó mà tăng lên. Điều này đã khiến cho tầm ảnh hưởng chính trị và xã hội của người Mỹ tại Hawaii cũng tăng theo.

Tuy nhiên, sau khi Vua Kalakaua qua đời và Nữ hoàng Liliuokalani đăng cơ vào năm 1891, tình hình chính trị tại Hawaii có biến đổi. Liliuokalani từ chối công nhận Hiến pháp 1887 và tìm cách gia tăng hoàng quyền. Tháng Giêng 1893, Sanford B. Dole, một người Mỹ sinh trưởng tại Hawaii, lãnh đạo một cuộc đảo chính lật đổ chế độ cai trị của Liliuokalani để thiết lập một nền cộng hòa.

Trận Trân Châu Cảng (Pearl Harbor) năm 1941 đã hoàn toàn thay đổi lịch sử Hawaii. (ảnh: National Geographic)

Đến Tháng Hai 1893, Mỹ quyết định cấp quy chế bảo hộ cho Hawaii và công nhận Dole là Thống đốc. Dole cũng đệ trình đơn xin được sáp nhập Hawaii vào Liên bang Hoa Kỳ trong cùng năm. Một lần nữa, người Mỹ không đồng ý sáp nhập thêm lãnh thổ. Tuy việc sáp nhập được đa số cư dân Hawaii đồng ý, nhưng nó lại bị phản đối ở Quốc hội Mỹ. Dưới sức ép chính trị, Tổng thống Grover Cleveland trong năm 1893 đã gửi Đại sứ mới đến Hawaii để hy vọng có thể thiết lập lại vương quyền cho Nữ hoàng Liliuokalani, với điều kiện là bà ta phải đồng ý tuân thủ Hiến pháp 1887.

Tuy nhiên, Sanford Dole không phải là một người thiếu bản lĩnh chính trị để mặc người điều khiển. Ông đã thẳng thừng từ chối hợp tác với Mỹ, tuyên bố thành lập Cộng hòa Hawaii (Republic of Hawaii) vào cùng năm và trở thành tổng thống đầu tiên. Tổng thống Cleveland lâm vào một tình cảnh khó xử, vì ông không thể điều động quân đội để trấn áp chính quyền của Dole do ông có cha mẹ là công dân Hoa Kỳ. Do đó, hai bên lâm vào thế giằng co trong vài năm.

Sau khi Tổng thống William McKinley lên nhậm chức, vào năm 1897, Hoa Kỳ và Cộng hòa Hawaii đã ký hòa ước chấm dứt khúc mắc này. Chiến tranh Mỹ – Tây Ban Nha nổ ra vào năm 1898, Mỹ cần sử dụng Trân Châu Cảng như một vị trí mang tính chiến lược về quân sự ở Thái Bình Dương. Và vì vậy, Quốc hội Hoa Kỳ đã đồng ý với đề nghị của Sanford Dole, sáp nhập Hawaii thành một lãnh thổ tự trị của mình.

Đồn điền của dòng họ Dole ngày nay và sản phẩm nổi tiếng dứa hiệu Dole.

Lòng kiên trì của Sanford Dole đã chiến thắng. Ngày nay, chúng ta vẫn còn nhìn thấy ông hiện diện đâu đó trong đời sống của người dân Hawaii khi nhìn vào nhãn mác của các quả dứa đến từ sản nghiệp của dòng họ “Dole”. Đồn điền của dòng họ Dole ngày nay và sản phẩm nổi tiếng dứa hiệu Dole.

Từ năm 1898 đến năm 1941, Hawaii vẫn giữ nguyên tình trạng của một lãnh thổ tự trị. Là một quần đảo cách xa đại lục Bắc Mỹ non 2,500 dặm, Hawaii khó có thể được đa số người Mỹ xem như một phần máu thịt của lãnh thổ quốc gia. Thế nhưng, điều này đã hoàn toàn thay đổi vào ngày 7 Mười Hai 1941 khi quân đội Nhật tấn công và ném bom Trân Châu Cảng.

Chính những gì xảy ra với Hawaii và các cư dân của họ, cũng như sự hy sinh của những người lính Hoa Kỳ trong Thế chiến thứ Hai tại đây, đã kéo Hawaii lại gần với nước Mỹ hơn bao giờ hết. Năm 1959, một cuộc trưng cầu dân ý tại Hawaii cho thấy, có hơn 90% dân số ủng hộ phần lãnh thổ này chính thức trở thành một tiểu bang của Hoa Kỳ.

Ngày 18 Tháng Ba 1959, Quốc hội Hoa Kỳ thông qua Đạo luật Gia nhập (The Act of Admission), đồng ý để Hawaii trở thành một tiểu bang. Sau khi Tổng thống Eisenhower tuyên bố Hawaii trở thành tiểu bang thứ 50 vào Tháng Tám 1959, vào ngày Lễ Độc lập năm 1960 tại Mỹ, lá cờ hoa chính thức có thêm ngôi sao thứ 50.

(SGN)

Có thể bạn sẽ thích các bài viết

Thêm bình luận

Thằng Mõ là tập tuần san độc lập phát hành hàng tuần vào ngày Thứ Bảy. Những quan diểm và ý kiến đăng trên tuần san này không nhất thiết là quan diểm và ý kiến của nhà báo và/hoặc là người bảo trợ.

Bài đọc nhiều

Bài Mới

©2022 Mỏ Nam Cali. All Right Reserved.