CNN đưa tin, đêm giao thừa vừa rồi có lẽ là một đêm rất đặc biệt đối với người Nga; những tân binh mới được huy động chỉ vài tháng trước đây, đã cùng nhau tập trung tại các doanh trại tạm thời trong một trường dạy nghề ở thành phố Makiivka thuộc Donetsk. Bên cạnh ngôi trường là một kho đạn lớn.
Họ đã quá nhớ gia đình, người thân và bạn bè nên đã bật điện thoại gọi về nhà. Đột nhiên một tên lửa HIMARS – một loại vũ khí dẫn đường chính xác do Mỹ viện trợ cho Ukraine, đã lao xuống và gần như phá huỷ hoàn toàn ngôi trường cũng như đốt cháy kho đạn gần đó.
Theo một cách nào đó rất ít chính thức, quân đội Nga khẳng định đây là cuộc tấn công đẫm máu nhất nhằm vào lực lượng Nga kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào tháng 2 năm 2022. Nội quân đội Nga đang đổ lỗi cho những người lính vì việc sử dụng điện thoại di động trong đêm hôm bị tấn công và lưu ý rằng vấn đề sử dụng điện thoại di động đã bị cấm trong doanh trại, bởi tín hiệu sẽ rất có thể bị định vị và gây nguy hiểm cho doanh trại.
Sự việc không chỉ dừng lại ở đó, lời giải thích này và những chi tiết về vụ tấn công đã lan truyền và tạo ra một cuộc tranh luận công khai giữa những người dân trên toàn quốc.
Một chi tiết khiến người ta tranh cãi nhiều nhất là con số thương vong, ban đầu Bộ Quốc phòng Nga cho biết có 63 binh sĩ đã thiệt mạng, sau lại tăng lên con số 89. Nhưng ngay cả các blogger ủng hộ chiến tranh Nga, ngày càng có ảnh hưởng trong cách dân thường Nga, đã tổng kết được những điều gì thực sự xảy ra, và họ cũng bác bỏ con số chính thức mà Bộ Quốc phòng Nga công bố. Trong khi đó, Ukraine tuyên bố rằng con số thực có thể là khoảng 400. Tuy nhiên, con số thực sự vẫn chưa được tiết lộ.
Ngay cả một blogger có tên War Gonze, tên thật là Semyon Pegov, người đã được chính Vladimir Putin gần đây trao tặng huân chương, cũng đăng post bác bỏ tuyên bố của quân đội đổ lỗi cho việc sử dụng điện thoại di động. Ông cho rằng đó là một nỗ lực nhằm trốn tránh trách nhiệm một cách trắng trợn.
Một blogger khác, Grey Zone, cho rằng 99% đó là một lời ngụy biện, một kiểu đá bóng trách nhiệm. Ông này cho rằng rất có thể đó là một thất bại đau đớn của ngành tình báo Nga.
Các nhà lập pháp Nga đã lên tiếng, yêu cầu một cuộc điều tra về người đã ra lệnh tập hợp nhiều binh lính vào một toà nhà không được phòng vệ. Sergey Mironov, một chính trị gia và lãnh đạo đảng, cho biết cần phải có “trách nhiệm hình sự cá nhân” đối với bất kỳ sĩ quan hoặc quân nhân nào đưa ra quyết định đó. Và cho rằng quân đội đã có cách tiếp cận lỏng lẻo đối với cuộc chiến, ông này cũng cảnh báo “Đã đến lúc nhận ra rằng tình hình sẽ không còn giống như trước đây.”
Mironov tiếp lời “Đây là trận chiến vì tương lai của nước Nga. Chúng ta phải chiến thắng”.
Những lời bình luận của Mironov có vẻ làm cảm động lòng người. Những người theo đường lối cứng rắn như ông cho rằng việc Putin “huy động một phần” lực lượng dự bị vào tháng 9 với 300.000 quân là chưa đủ. Chính quyền cần huy động toàn bộ để đưa cả nước vào tình thế chiến tranh, cần phải trả thù Ukraine.
Tuy nhiên, một điều lạ là cho đến nay, với mức công khai tối thiểu, vẫn chưa có ai đổ lỗi cho Vladimir Putin về vụ tấn công này. Margarita Simonyan, tổng biên tập của truyền thông quốc tế RT do nhà nước điều hành và là người thường xuyên tham gia các chương trình trò chuyện trên truyền hình trong nước của Nga, cho biết bà hy vọng “các quan chức chịu trách nhiệm sẽ phải chịu trách nhiệm” và tên của họ sẽ được công bố. Bà cũng ám chỉ rằng vụ tấn công có thể gây ra sự bất mãn trong công chúng: “Đã đến lúc phải hiểu rằng việc thoái lui trách nhiệm sẽ khiến người dân mất đoàn kết và dẫn đến nhiều tội ác hơn nữa”.
Nhiều binh sĩ thiệt mạng tại Makiivka đến từ Samara, một thành phố trên sông Volga ở tây nam nước Nga. Hiện tại gia đình và người thân của họ đang rất đau khổ, họ đặt những bông hoa cẩm chướng đỏ trong một buổi lễ tưởng niệm công khai, khi các linh mục hướng dẫn mọi người cầu nguyện và một đoàn hát nhà nguyện cũng cùng tham gia.
Việc Bộ Quốc phòng thừa nhận rằng số lượng đáng kể quân đội được huy động đã thiệt mạng trong cuộc tấn công, cũng như cuộc tranh luận công khai giữa các blogger quân sự, là những dấu hiệu cho thấy Điện Kremlin đang rất quan tâm đến cuộc tấn công ở Makiivka. Bời vì, xét cho cùng, chính phủ Putin hoàn toàn có cách để tắt mọi báo cáo và thông tin về các sự kiện mà họ không muốn công chúng biết.
Ngay cả trong cuộc thảo luận “mở” này, một số nhà bình luận đã đưa ra nhận định rằng “nội gián” có thể đã tiết lộ thông tin cho kẻ thù – đây là một thuyết âm mưu mà các cơ quan tuyên truyền nhà nước Nga thường quảng bá. Cũng có bình luận cho rằng, sau cùng chỉ cần dùng một cụm từ là xong – “khalatnost”: sơ suất.
Tóm lại, quả bóng trách nhiệm cho đến nay không ai dám đá đến chân tổng thống Putin. Tổng thống cũng không đưa ra bất kỳ lời bình luận công khai nào về vụ tấn công ở Makiivka, một dấu hiệu cho thấy Putin dự tính tránh càng xa càng tốt những thất bại quá rõ ràng.
(DKN)
