Tổng thống Joe Biden ngày 18/6 công bố một trong những nỗ lực hợp pháp hóa lớn nhất trong lịch sử gần đây, mở ra con đường trở thành công dân cho hàng trăm nghìn di dân vào Hoa Kỳ bất hợp pháp mà đã kết hôn với công dân Hoa Kỳ.
Chương trình này sẽ dành cho khoảng 500.000 người đã sống ở Mỹ ít nhất 10 năm tính đến ngày 17 tháng 6, Tòa Bạch Ốc và Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ cho biết trong tuyên bố ngày 18/6. Khoảng 50.000 trẻ em dưới 21 tuổi có cha hoặc mẹ là công dân Hoa Kỳ cũng sẽ đủ điều kiện.
“Những hành động này sẽ thúc đẩy sự đoàn kết gia đình và củng cố nền kinh tế của chúng ta”, Tòa Bạch Ốc nói trong một tuyên bố.
Ông Biden, một đảng viên Đảng Dân chủ đang tìm kiếm nhiệm kỳ thứ hai trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11, đã nhậm chức với cam kết đảo ngược nhiều chính sách hạn chế di dân của người tiền nhiệm Trump, người cũng đang muốn quay trở lại Tòa Bạch Ốc. Nhưng đối mặt với mức độ kỷ lục về di dân bất hợp pháp ở biên giới Mỹ-Mexico, ông Biden đã cứng rắn hơn trong cách tiếp cận của mình trong những tháng gần đây.
Đầu tháng này, ông Biden đã cấm hầu hết di dân qua biên giới Mỹ-Mexico xin tị nạn, một chính sách phản ánh lệnh cấm tị nạn tương tự thời ông Trump và thu hút sự chỉ trích từ những người ủng hộ di dân và một số đảng viên Đảng Dân chủ.
Chương trình hợp pháp hóa theo kế hoạch của ông Biden dành cho vợ/chồng của công dân Hoa Kỳ có thể củng cố thông điệp tranh cử của ông rằng ông ủng hộ một hệ thống di dân nhân đạo hơn và cho thấy ông khác với ông Trump như thế nào, người từ lâu đã có quan điểm cứng rắn về cả di dân hợp pháp và bất hợp pháp.
Chương trình vừa loan báo sẽ cho phép vợ/chồng và con cái nộp đơn xin thường trú mà không cần rời khỏi Hoa Kỳ, loại bỏ quy trình kéo dài và sự chia ly gia đình. Nếu họ được cấp thẻ xanh, cuối cùng họ có thể nộp đơn xin quốc tịch Hoa Kỳ.
Những người bị xem là mối đe dọa cho an ninh công cộng hoặc có tiểu sử phạm tội hình sự sẽ không đủ tiêu chuẩn.
Việc thực thi sẽ bắt đầu trong những tháng tới và đa số những người hưởng lợi có phần chắc là người Mexico.
Theo luật di trú Hoa Kỳ, nếu một công dân Mỹ kết hôn với một người ngoại quốc đang có mặt tại Hoa Kỳ, thì công dân Mỹ đó có thể nộp đơn xin thường trú dài hạn, tức thẻ xanh, cho người mà mình kết hôn.
Nhưng nếu người phối ngẫu của họ đã sống bất hợp pháp ở Mỹ một thời gian dài thì quá trình đó sẽ phức tạp hơn nhiều.
Họ thường phải ra khỏi Mỹ và nộp đơn xin từ quốc gia bản xứ của họ. Tùy thuộc vào thời gian người đó sống ở Mỹ bất hợp pháp bao lâu, họ có thể phải ra ngoài nước Mỹ từ 3 đến 10 năm trước khi có thể nộp đơn xin quay trở lại Hoa Kỳ. Họ có thể xin miễn trừ để tránh phải chờ đợi lâu ở nước ngoài, nhưng để được miễn trừ cũng mất trung bình khoảng ba năm rưỡi.
Họ phải ra khỏi Mỹ, nộp đơn xin tại lãnh sự quán – nơi có thể phải chờ đợi rất lâu – và chờ được cho phép quay lại Hoa Kỳ.
Đối mặt với viễn cảnh phải rời xa gia đình ở Mỹ trong một quá trình kéo dài mà có thể rốt cuộc không được trở lại Mỹ, nhiều người đã quyết định tiếp tục sống trong bóng tối tại Mỹ.
Để được cứu xét trong chương trình vừa loan báo, các đương sự phải nộp đơn xin với Bộ An ninh Nội địa. Bộ sẽ duyệt đơn trên cơ sở từng trường hợp một.
Tòa Bạch Ốc nói, sau khi Bộ An ninh Nội địa phê duyệt đơn, những người này sẽ có ba năm để nộp đơn xin thường trú và có thể nhận được giấy phép làm việc tới tối đa là ba năm.
Chính quyền Biden đã theo đuổi chiến lược hai hướng về di trú và an ninh biên giới trong một năm rưỡi qua.
Một mặt, ông Biden đã khiến việc đủ điều kiện xin tị nạn ở biên giới phía nam trở nên khó khăn hơn nhiều và tăng cường trục xuất những người không đủ điều kiện ở lại. Những người ủng hộ vấn đề nhập cư đã chỉ trích quyết định của ông Biden trong tháng này về việc cắt đứt quá trình xử lý tị nạn sau khi số lượng người đến biên giới phía nam đạt một con số nhất định mỗi ngày.
Mặt khác, chính quyền đã thực hiện một số bước để tiếp nhận người dân vào Mỹ.
Trong ví dụ lớn nhất, chính quyền đã tạo ra một chương trình vào năm ngoái cho phép người dân từ Cuba, Haiti, Nicaragua và Venezuela đến Hoa Kỳ nếu họ có người bảo trợ tài chính, vượt qua kiểm tra lý lịch và bay vào sân bay Hoa Kỳ. Tính đến cuối tháng Tư, có 434.800 người đã đến thông qua chương trình này từ bốn quốc gia đó.
Nhiều người ủng hộ đã thúc đẩy chính quyền phải làm nhiều hơn nữa đối với những di dân đã sống bất hợp pháp ở Mỹ trong nhiều thập niên.
Cựu Tổng thống Barack Obama và Phó Tổng thống lúc bấy giờ là ông Biden đã phát động chương trình DACA vào năm 2012, một nỗ lực hợp pháp hóa lớn khác, nới lỏng trục xuất và cấp giấy phép lao động cho 528.000 người được đưa vào Mỹ bất hợp pháp từ khi còn nhỏ.
Chính quyền Biden ngày 18/6 cũng đã công bố hướng dẫn nhằm giúp những người nhận DACA có được visa lao động dễ dàng hơn.
Phát ngôn viên chiến dịch tranh cử của ông Trump, Karoline Leavitt, gọi chương trình mới loan báo của ông Biden là “ân xá” và trong một tuyên bố nhắc lại cam kết trục xuất của Trump, nói rằng ông sẽ “khôi phục pháp quyền” nếu tái đắc cử.
Cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos cho thấy hơn một nửa số cử tri Mỹ ủng hộ việc trục xuất tất cả hoặc hầu hết di dân vào Mỹ bất hợp pháp.
(VOA)
